نوروز به عنوان اولین روز سال نو در بسیاری از کشورهای دنیا از قبیل افغانستان، ترکمنستان، تاجیکستان، ازبکستان، قزاقستان، قرقیزستان، عراق، ترکیه، پاکستان، هندوستان، روسیه، آلبانی، چین، جاپان، ایران و آذربایجان مورد تجلیل قرار می گیرد. تجلیل از نوروز تاریخ کهن و سابقه ای بیش از 3 هزار سال دارد و گفته می شود که بیش از 300 میلیون نفر سالانه آن را جشن می گیرند. گرچه تاریخ دقیق و پایه گذاران نوروز تعیین نشده است اما در برخی از متون فارسی نظیر شاهنامه و تاریخ طبری از جمشید و کیومرث و برخی دیگر از هخامنشیان به عنوان پایه گذاران نوروز یاد شده است. در این نوشته می خواهیم نگاهی به پیشینه تاریخی نوروز، سنت ها و آیین های نوروزی و چگونگی برگزاری جشن نوروز در افغانستان داشته باشیم. جشن نوروز در افغانستان پیشینه دیرین و کهن داشته است. نوروز از هزاران سال بدین سو در افغانستان تجلیل می شود که متاسفانه در مورد چگونگی و زمان پیدایش نوروز در افغانستان اسناد موثق در دست نیست اما عمر آن را عده ای، هم اندازه پیشینه اقوام آریایی می دانند. سفرهای نوروزی و میله گل سرخ یکی از برجسته ترین و با شکوه ترین آیین های نوروز در افغانستان می باشد، میله گل سرخ در مزار شریف در مدت چهل روز برگزار می شود که سبزه لگد کردن، بخشی از میله گل سرخ می باشد. بلند کردن جهنده زیارت سخی، برگزاری مسابقات ورزشی و جشن دهقان در روزهای نوروز از دیگر آیین ها و فرهنگ نوروزی در افغانستان می باشد. بازی ها و سرگرمی های نوروزی یکی از مهمترین ویژگی های روزهای اول سال و جشن نوروز در افغانستان می باشد. بزکشی، کشتی پهلوانی، تخم مرغ جنگی،گودی پران بازی، چهارمغز بازی،کبک جنگی و خروس جنگی از بازی ها و سرگرمی های نوروزی در میان مردم افغانستان می باشد. در مورد خوارک های ویژه نوروزی باید گفت که مردم در افغانستان برای روزهای نوروز به ویژه شب سال نو اقدام به پخت غذاهای خاصی می کنند، معمولا غذای سبزی چلو در این شب پخته می شود، نانوایی ها نیز دراین روزها نوعی کلچه می پزنند که به آن کلچه نوروزی می گویند و فقط در نوروز پخته می شود. البته گفتنی است که جشن نوروز در ولایت های افغانستان تقریبا به طور یکسان برگزار می شود اما در برخی از ولایت ها با سنت های جدا گانه ای نیز همراه می باشد. گفتی است که مجمع عمومی سازمان ملل نیز در سال 2010 میلادی ماه مارچ را به عنوان روز جهانی عید نوروز، به رسمیت شناخت و آن را در تقویم جهانی خود جای داد.

محمد مهدی شایانفر